ประธานาธิบดี Donald Trump : ผลกระทบต่อโลก ผลกระทบต่อไทย (ตอนที่ 2)

ในคอลัมน์กระบวนทรรศน์ตอนที่แล้ว ผมได้วิเคราะห์นโยบายต่างประเทศของ Donald Trump ว่า  มีความเป็นไปได้อยู่ 3 Scenario

Scenario ที่ 1 คือ เขาทำอย่างที่เขาพูดและทำได้ 100% ซึ่งผมได้วิเคราะห์นโยบายและผลกระทบอย่างละเอียดไปในตอนที่ 1 แล้ว ส่วน Scenario ที่ 2 คือ เขาทำแบบที่เขาพูดไม่ได้เลย คือทำได้ 0 % และ Scenario ที่ 3 คือทำได้ 50 %

ซึ่งผมวิเคราะห์ไปแล้วว่า Scenario ที่ 1 คงเป็นไปได้ยากที่จะทำได้ 100 % เพราะระบบการเมืองอเมริกันมีลักษณะ check and balance และมีสภา congress คนในพรรค Republican และพรรค Democrat ก็ไม่เห็นด้วยกับนโยบายสุดโต่งของ Trump ชาวอเมริกันเป็นจำนวนมากก็ไม่เห็นด้วย ส่วน Scenario ที่ 2 ทำได้ 0 % ก็เป็นไปได้ยาก เพราะคนอย่าง Trump ไม่มีทางที่จะไม่ทำอะไรเลย เขาต้องพยายามทำในสิ่งที่เขาคิด สิ่งที่เขาเชื่อ ให้ได้ ดังนั้น Scenario ที่น่าจะเป็นไปได้มากที่สุดคือ Scenario ที่ 3 คือทำได้ 50 % ทำได้ครึ่งหนึ่ง

คอลัมน์กระบวนทรรศน์ในวันนี้ จึงจะมาวิเคราะห์ Scenario ที่ 3 อย่างละเอียด โดยจะวิเคราะห์ว่านโยบาย 50 % จะเป็นอย่างไร และจะมีผลกระทบต่อโลก ต่ออาเซียน และต่อไทย อย่างไร

ความมั่นคงโลก

Trump เคยพูดว่า อเมริกาจะเลิกเป็นตำรวจโลก พันธมิตรเอาเปรียบสหรัฐ Trump จะให้พันธมิตรรับผิดชอบตัวเอง สหรัฐจะลดบทบาททางทหารลง ถึงขั้นโดดเดี่ยวตัวเอง ปิดประเทศไม่ยุ่งกับใคร

อย่างไรก็ตาม นโยบายจริง และสถานการณ์จริงที่น่าจะเกิดขึ้นคือ Trump คงจะ ให้พันธมิตรรับผิดชอบตัวเอง สหรัฐฯจะลดบทบาท แต่จะไม่โดดเดี่ยว 100 % ไม่ปิดประเทศ 100 % สหรัฐฯจะยังคงบทบาทการครองความเป็นเจ้าในโลกต่อไป แต่จะลดบทบาทการแทรกแซง และลดการใช้จ่ายทางทหารลง

สำหรับในยุโรป พันธมิตรนาโต้คงต้องปรับตัว แต่โลกไม่สูญเสียดุลยภาพแห่งอำนาจมากนัก รัสเซียยังจะถูกปิดล้อมต่อไป แต่การปิดล้อมจะอ่อนลง แต่จะไม่เกิดสงครามโลกครั้งที่ 3

สำหรับในเอเชีย พันธมิตรในเอเชียคงต้องปรับตัวเช่นเดียวกัน และเอเชียไม่เสียดุลยภาพแห่งอำนาจมากนัก การถ่วงดุลอำนาจจีนและการปิดล้อมจีนยังจะดำเนินต่อไป แต่จะอ่อนลง และจะไม่เกิดสงครามใหญ่ในเอเชีย

สำหรับตะวันออกกลาง ตะวันออกกลางคงจะไม่ถึงขั้นลุกเป็นไฟ แต่สถานการณ์จะเลวร้ายลง การก่อการร้ายอาจจะลุกลามบานปลาย Trump คงจะไม่ถึงขั้นห้ามชาวมุสลิมเข้าประเทศ แต่จะเข้มงวดมากขึ้น นอกจากนี้ Trump น่าจะเดินหน้าใช้กำลังทหารบดขยี้ ISIS หนักขึ้น แต่ไม่ถึงขั้นสุดโต่ง และอาจไม่ทิ้งระเบิดบ่อน้ำมันในอิรัก และคงไม่สังหารครอบครัว ISIS กล่าวโดยสรุป ปัญหาการก่อการร้ายน่าจะลุกลามบานปลาย แต่ไม่ถึงกับลุกเป็นไฟ และจะไม่นำไปสู่สงครามโลกครั้งที่ 3

 

เศรษฐกิจโลก

Trump เคยพูดในช่วงหาเสียงว่า เขาต่อต้าน FTA และว่า NAFTA เป็นหายนะ ทำให้คนอเมริกันตกงาน Trump จะเจรจา NAFTA ใหม่ หรือไม่ก็ยกเลิกไปเลย จะไม่เอา TPP อเมริกาจะปิดประเทศ สร้างกำแพงกั้นคน กั้นสินค้า กั้นเงิน และ Trump จะลงโทษประเทศต่างๆ ลงโทษบริษัทสหรัฐฯที่ย้ายโรงงานไปประเทศอื่น และบีบไม่ให้บริษัทอเมริกันไปลงทุนในประเทศอื่น

อย่างไรก็ตาม แนวโน้มนโยบายที่เป็นจริง และสถานการณ์ที่จะเกิดขึ้นจริง น่าจะเป็นดังนี้ คือ อาจจะมีการเจรจา NAFTA ใหม่ แต่ไม่ถึงกับยกเลิก ส่วน TPP Trump คงไม่เอาแน่ สำหรับมาตรการลงโทษประเทศต่างๆ และการลงโทษบริษัทสหรัฐฯที่ย้ายโรงงานไปประเทศอื่น อาจมีขอบเขตจำกัด ไม่สุดโต่ง เพราะสหรัฐฯต้องการการลงทุนนอกประเทศด้วย ในที่สุดแล้ว ก็ต้องค้าขายกับประเทศต่างๆ และบริษัทอเมริกันก็ต้องมีการลงทุนในประเทศต่างๆ  กล่าวโดยสรุป นโยบายเศรษฐกิจของ Trump น่าจะทำให้เศรษฐกิจโลก และระบบการค้าโลกปั่นป่วน แต่ไม่ถึงขั้นล่มสลาย

ผลกระทบต่อโลกในเชิงบวกในระยะยาว

แม้ว่านโยบายของ Trump ส่วนใหญ่จะทำให้เกิดผลกระทบในเชิงลบต่อโลก แต่ผลดีต่อโลก ต่อเอเชีย และต่อไทยก็มี โดยเฉพาะถ้ามองแนวโน้มในระยะยาว

ปรากฎการณ์ Trump อาจเป็นจุดเริ่มต้น ของการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของการเมืองโลก เพราะตะวันตกกำลังตกต่ำ ถดถอยลงไปเรื่อยๆ ในขณะที่เอเชียกำลังผงาดขึ้นมาเรื่อยๆ

ชาวตะวันตกโยนความผิดของความตกต่ำ ให้กับกระแสโลกาภิวัฒน์ การค้าเสรี การเคลื่อนย้ายแรงงาน อุดมการณ์ชาตินิยมขวาจัดกำลังมาแรงมากขึ้นเรื่อยๆทั่วโลกตะวันตก ปรากฎการณ์ Brexit ใน อังกฤษ และชัยชนะของ Trump ในสหรัฐ เป็นเรื่องเดียวกัน คือการผงาดขึ้นมาของอุดมการณ์ขวาจัดชาตินิยมสุดโต่ง พรรคขวาจัดในฝรั่งเศส เยอรมนี ออสเตรีย อิตาลี ก็กำลังได้รับความนิยมมากขึ้นเรื่อยๆ และพรรคเหล่านี้ดีใจมากที่ Trump ชนะ โดยหวังว่ากระแสขวาจัด จะทำให้พรรคการเมืองเหล่านี้ได้รับชัยชนะ ในการเลือกตั้ง

ปรากฎการณ์ Trump อาจเป็นจุดเริ่มต้นของการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ของภูมิรัฐศาสตร์โลก โลกตะวันตกแตกแยก EU แตกแยก สหรัฐฯ ตะวันตกอ่อนแอลง รัสเซียมียุทธศาสตร์แบ่งแยกตะวันตกก็กำลังหาจังหวะกับขึ้นมาผงาดอีกครั้งหนึ่ง ในขณะที่อเมริกากำลังจะตกต่ำลงด้วยการดำเนินตามนโยบายขวาจัดของ Trump

สำหรับจีน ก็ต้องการเป็นอภิมหาอำนาจอันดับ 1 ของโลก จีนกำลังผงาด เอเชียกำลังผงาด อาเซียนก็กำลังจะผงาด แต่ตะวันตกตกต่ำ เป็นผลกระทบในระยะยาวของโลก เอเชียจะแซงตะวันตก เอเชียจะเป็นศูนย์กลางเศรษฐกิจโลก ระบบโลก ศูนย์กลางของโลก จะย้ายฐานจากตะวันตกมาตะวันออก จากตะวันตกมาเอเชีย

 

ผลกระทบต่ออาเซียนและไทย

Trump ยังไม่มีนโยบายชัดเจนต่ออาเซียนและต่อเวทีพหุพาคี แต่ Trump เคยพูดว่า จะเน้นสร้างแสนยานุภาพทางทหารในเอเชีย ซึ่งก็ขัดแย้งกับนโยบายโดดเดี่ยวนิยม Trump พูดด้วยว่า จะเสริมกำลังทหารในทะเลจีนใต้และทะเลจีนตะวันออก จะปิดล้อมจีน และป้องกันไม่ให้จีนครอบงำภูมิภาค

Trump เคยวิเคราะห์ด้วยว่า สินค้าราคาถูกจากจีนทำให้โรงงานในอเมริกันกว่า 5 หมื่นแห่งต้องปิด ทำให้คนอเมริกันตกงานกว่า 10 ล้านคน และเงินหยวนมีค่าต่ำกว่าความเป็นจริง 40 % Trump จึงประกาศในช่วงหาเสียงเลือกตั้งว่า ในวันแรกที่ได้เป็นประธานาธิบดี เขาจะประกาศให้จีนเป็น currency manipulator คือเป็นประเทศที่มีการบิดเบือนค่าเงิน นอกจากนี้ การละเมิดทรัพย์สินทางปัญญาของจีนทำให้อเมริกาสูญเสียรายได้กว่า 3 แสนล้านเหรียญต่อปี จีนมีนโยบายการค้าที่ไม่เป็นธรรม Trump จึงประกาศกร้าวว่า จะตอบโต้นโยบายการค้าที่ไม่เป็นธรรมของจีนในทุกรูปแบบ

อย่างไรก็ตาม นโยบายที่น่าจะเป็นจริง และสถานการณ์จริงที่น่าจะเกิดขึ้นคือ Trump คงจะเล่นงานจีนทางเศรษฐกิจ แต่คงไม่สุดโต่ง และอาจจะไม่ประกาศให้จีนเป็น currency manipulator ผมคิดว่า Trump คงไม่กล้าที่จะลงโทษจีนด้วยการขึ้นภาษีสินค้าจีน 45 % แต่จะมีมาตรการอื่นๆที่จะกดดันจีน ดังนั้น การตอบโต้นโยบายการค้าที่ไม่เป็นธรรมของจีนคงมีขอบเขตที่จำกัด จึงไม่น่าจะนำไปสู่สงครามการค้า ความขัดแย้งระหว่างสหรัฐกับจีนคงจะมีมากขึ้นแต่ไม่ถึงขั้นรุนแรง ถึงขั้นกระทบต่อความมั่นคงของเอเชีย แต่ผลกระทบก็คือความไม่แน่นอนของนโยบายใหม่ ว่าจะเพิ่มบทบาทหรือจะลดบทบาท แต่ผลกระทบต่อเศรษฐกิจของเอเชีย ที่แน่ๆคือ เรื่องการไม่เอา TPP ซึ่งจะทำให้บทบาททางเศรษฐกิจของสหรัฐฯในภูมิภาคลดลง และทำให้อาเซียนและจีนมีบทบาทเพิ่มขึ้น

สำหรับผลกระทบต่อไทยนั้น มีทั้งผลกระทบทางตรงและทางอ้อม

ผลกระทบทางตรงคือ แนวโน้มนโยบาย Trump จะมีมาตรการกีดกันทางการค้ามากขึ้น จะทำให้ไทยส่งออกไปสหรัฐฯลดลง

สำหรับด้านการลงทุน Trump มีนโยบายบีบให้บริษัทอเมริกันลงทุนในประเทศ ดังนั้นการลงทุนของอเมริกาในต่างประเทศจะลดลง ซึ่งจะทำให้การลงทุนจากสหรัฐฯมาไทยลดลงไปด้วย

สำหรับผลกระทบทางด้านการทหาร Trump มีนโยบายโดดเดี่ยวนิยม บีบพันธมิตรให้รับผิดชอบตัวเอง และลดบทบาททางทหาร ซึ่งน่าจะกระทบต่อความสัมพันธ์ทางทหารระหว่างไทยกับสหรัฐ โดยมีแนวโน้มว่า พันธมิตรทางทหารระหว่างไทยกับสหรัฐฯจะลดความสำคัญลง

สำหรับประเด็นเรื่องประชาธิปไตย Trump ไม่ให้ความสำคัญ ดังนั้นจึงมีแนวโน้มว่า สหรัฐจะกดดันไทยลดลง โดยเฉพาะในประเด็นเรื่องกระบวนการประชาธิปไตยของไทย

สำหรับผลกระทบทางอ้อม Trump มีแนวนโยบายปิดประเทศ ต่อต้านโลกาภิวัฒน์ ต่อต้านการค้าเสรี จะกระทบต่อระบบเศรษฐกิจโลก ระบบการค้าโลก ซึ่งจะส่งผลกระทบเป็นลูกโซ่มาถึงไทยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้

นอกจากนี้ ผลกระทบทางอ้อมต่อไทยอีกประการคือ ดุลอำนาจในโลกจะเปลี่ยนไป สหรัฐฯจะเสื่อมลง จีน รัสเซีย จะมีบทบาทมากขึ้น ไทยจึงต้องปรับยุทธศาสตร์ใหม่

รวมทั้งปัญหาการก่อการร้ายจะลุกลามบานปลาย ก็จะกระทบต่อไทยอย่างหลีกเลี่ยงไม่ได้เช่นเดียวกัน

สำหรับสถาปัตยกรรมความมั่นคงและเศรษฐกิจในภูมิภาคก็จะเปลี่ยนไป สหรัฐฯบทบาทจะลดลง จีน อาเซียน บทบาทจะมากขึ้น ซึ่งจะกระทบต่อไทยอย่างแน่นอน ไทยจึงต้องรีบปรับยุทธศาสตร์ใหม่ โดยเน้นน้ำหนักการเข้าหาจีน อาเซียน เอเชีย มากขึ้น

อย่างไรก็ตาม ความขัดแย้งระหว่างสหรัฐฯกับจีน มีแนวโน้มรุนแรงมากขึ้น จะกระทบต่อไทย โดยไทยจะถูกบีบให้เลือกข้างมากขึ้น ซึ่งจะเป็นโจทย์สำคัญทางการทูตของไทยในอนาคตในระยะยาว

 

ที่มา: หนังสือพิมพ์ไทยโพสต์ ฉบับวันที่ 29 ธันวาคม 2559